İshal Nedir? Kronik İshale Ne İyi Gelir?

Click to rate this post!

[Total: 11 Average: 3.6]

İshal (diare) nedir? Sulu dışkılama, dışkı miktarında artma ya da dışkılama sıklığında artma ishal olarak kabul edilmektedir.

İçindekiler

1 İshal belirtileri Nelerdir?
- 1.1 İshalin nedenleri
2 İshal Hangi Durumlarda ve Kimlerde Tehlikelidir?

İshalli kişiler günde 250 gramdan fazla dışkılar ve bunun en az yüzde 70’i sıvı haldedir. Çok ağır ishal vakalarında günde 13-14 litre kadar sıvı kaybedilebilir. Dünya Sağlık Örgütü, bir günde üç defadan fazla sulu dışkılamayı ishal olarak tanımlamaktadır. İshal kesinlikle bir hastalık değil, polifaktöriyel kaynaklı bir semptomdur.

Dünyada ishal beş yaşından küçükler arasında ölümün ikinci büyük nedenidir (pnömoniden sonra), yılda 1,5 milyon bebek bu sebeple ölür. Özellikle iki yaşından küçük çocuklarda ölüme yol açacak kadar tehlikelidir.

İshal belirtileri Nelerdir?

Sıvı dışkılama,
Acil dışkılama isteği ve büyük abdestini tutamama,
Fazla dışkılama,
Susuzluk,
Bulantı ve kusma,
Ateş yükselmesi,
Halsizlik,
Karın bölgesinde ağrı ve gaz ishalin genel belirtileridir.

Bu belirtileri ishalin şiddetine göre sıralayabiliriz. Az miktarda sıvı kaybedildiğinde susuzluk ortaya çıkar. Vücut ağırlığının ortalama %4’ü kaybedilmiştir. Orta derecede sıvı kaybedildiğinde ağızda kuruma, idrar miktarında azalma, huzursuz bir ruh hali görülür. Sıvı kaybı, vücut ağırlığının %7-8’i kadardır. Fazla sıvı kaybedildiğinde ise belirtiler şiddetlidir ve vücut ağırlığının %10’u kadar sıvı kaybı vardır.

İshalin nedenleri

5 yaşından küçük çocuklarda hospitalizasyona sebep olan ishalin yaklaşık %40’ını Coronavirusler neden olmaktadır.
İshal birçok nedeni vardır. C vitamini veya magnezyumun fazla miktarda alınmasından da kaynaklanabilir. İnsan sağlığı açısından en önemli nedenler infeksiyöz hastalıklardır. İshalin bazı özellikleri başka durumlarda da görülebildiği için ishalin tıbbî tanımı günde 200 gramdan fazla dışkı üretimini içerir.
İshal, kalın bağırsağın yeterince sıvı emmemesi nedeniyle meydana gelir. Yemekler kalın bağırsağa varmadan önce sindirilmiş olarak sıvı durumdadır. Kalın bağırsak suyu emerek kalan malzemeyi yarı katı bir hale getirir. Kalın bağırsak zarar görmüş veya yangılıysa su emilmesi engellenir ve sulu dışkı meydana gelir.
İshalin en sıkça görülen nedeni viral enfeksiyon veya bakteriyel toksinlerdir. Sağlıklı olan bir kişi viral bir enfeksiyon nedeniyle ishal olduysa birkaç günde, en fazla bir haftada iyileşir. Buna karşın hastalıklı veya kötü beslenen kişilerde ishal ciddî su kaybına yol açabilir ve tedavi olunmadığı takdirde hayati tehlike oluşturabilir.
İshalin nedenleri arasında bir çok ciddi hastalıkta mevcuttur bunlar; dizanteri, kolera, botulizm veya Crohn hastalığı gibi kronik bir duruma işaret edebilir. Apandisit hastalarında genelde ishal olmasa da apandis patlamasının sık görülen bir belirtisidir. Laktoz toleranssız olanlarda beslenme ishal nedeni olabilir.

İshal Hangi Durumlarda ve Kimlerde Tehlikelidir?

Bebeklerde ishal; (İshal ortaya çıktıktan sonra beslenmesi kesilen bebekler, en az iki kere kusanlar, 6-7 defa sulu dışkılayan bebekler ve 1 yaşından küçükler çok fazla sıvı kaybeder. Bu bebekler daha fazla risk altındadırlar)
Küçük çocuklarda orta derece veya şiddetli ishal;
Kanla karışık ishal;
İki haftadan uzun süreli ishal;
Kramp yapmayan karın ağrısı, kilo kaybı gibi genel hastalıkla ilintili ishal;
Az gelişmiş ülkelerde seyahat edenlerde ishal, çünkü parazit gibi alışık olmadıkları enfeksiyonları olma olasılıkları daha yüksektir.
Yiyecek hazırlayanlar, çünkü başkalarına bulaştırma olasılığı daha yüksektir.
Hastane, çocuk bakım, geriyatrik veya rehabilitasyon merkezlerinde ishal.

İshal Tedavisi (İshale Ne İyi Gelir?)

Gerekli şekilde dengelenmiş elektrolitlerle vücudun su oranı korunmalıdır. İshalin her türü için, hatta dizanteri için dahi bu en uygun tedavidir. Elektrolitle dengelemeden bol miktarda su içmek elektrolit dengesizliğine yol açabilir ki, bu ender durumlarda ölümcüldür (su zehirlenmesi).

Düzenli olarak, sık ve küçük öğünler şeklinde yemek yenmeli. Çok hızlı yenmemeli ve içilmemeli.
Bazen, özellikle çocuklarda, su kaybı hayati tehlike yaratabilir ve damardan sıvı verilmesi gerekebilir.
Oral rehidrasyon terapisi: Ağızdan bir tuz veya şeker çözeltisi almak şeklinde olur.
Opioitler: Enfeksiyon kaynaklı ishal için opioit ve türevleri alınmamalıdır, çünkü hastalığın süresini artırırlar ve taşıyıcılığa dönüşme riskini artırırlar. Opioitler en etkili ishal ilaçlarıdır. Başlıca etki mekanizmaları peristalsisi engellemektir. Loperamide (Imodium olarak da bilinir) en sık alına ishal ilacıdır. Diğerleri (artan etki gücü sırasına göre) : Lomotil (diphenoxylate veatropin); Motofen (difenoxin ile atropin); kodein; paregoric (camphorated tincture of opium), afyon suyu (laudanum); ve morfin. En güçlü opioitler kronik ishal (örneğin AIDS komplikasyonlarından doğan) için saklanır.
Antibiyotikler: Eğer ishalin nedeninin bir bakteri olduğundan şüpheleniliyorsa ve kişi tıbben hastaysa antibiyotik kullanımı gerekebilir. Parazit kaynaklı ishal (örneğin giardiasis) de uygun antibiyotikler gerektirir. Antibiyotikler rutin olarak kullanılmazlar çünkü ishalin nedeni nadiren bakteriyeldir ve kullanımları bağırsak florasını bozup ishalin daha da kötüleşmesine neden olabilirler. Clostridium difficile nedenli ishal ve psödomembranöz kolit sıkça antibiyotik kullanımı yüzünden meydana gelir.
Beslenme düzenlemesi: çölyak hastaları buğday ürünlerinden kaçınmalıdır. Spastik kolon sendromu olan hastalar ishalin nedeni olan gastrokolik reflekse aşırı tepkiyi azaltmak için diyetlerini değiştirebilirler. Çözünür lifli gıdalar almak, süt ürünleri yerine soya ve pirinç ürünleri kullanmak, posalı (çözünmeyen) lif oranı yüksek olan meyve ve sebzeleri yerken dikkatli olmak, düzenli ve küçük öğünler yemek spastik kolon sendromu belirtilerini azaltmakta yardımcı olur. Kaçınılması veya en aza indirilmesi gereken yiyecekler, kırmızı et, yağlı veya kızartma yemekler, süt ürünleri (laktoz intoleransı olmasa da), çikolata, kahve (normal veya kafeinsiz), alkol, gazozlu içecekler (özellikle sorbitol içerenler) ve suni tatlandırıcılar. Yapılan araştırmalar spastik kolon sendrom hastalarının yağlara, çözünmeyen liflere ve früktoza aşırı hassasiyeti olduğunu göstermiştir.
Hijyen ve izolasyon hastalığın yayılmasını engeller.
Çinko desteği ishalin süresini % 25 kısaltırken miktarı da %30 azaltır.

İshale İyi Gelen Yiyecekler

İshal süresince alkol, kafein, baharatlı gıdalar, süt ürünleri, yağlı gıdalar ve yüksek oranda lif içeren gıdalardan uzak durmalısınız. İshale iyi gelen yiyecekler arasında ilk sıralarda düşük lifli pirinç, muz, elma püresi, patates çorbası, zencefil, bal, sarımsak, havuc, keçiboynuzu, kepek, limon suyu ve ekmek ilk sıralarda gelmektedir.

Pirinç: İshal sırasında dışkının sertleşmesini sağlamak ve normale döndürebilmek için düşük lifli, bağlayıcı gıdaların tüketilmesi önerilmektedir. Beyaz pirinç düşük lif içeriğiyle bu kategoriye girer ve ishali bastırmak için kullanılabilir.
Muz: Hafif ve sindirimi kolay bir meyve olan muz ishale iyi gelen yiyecekler arasındadır. İshal sırasında kaybedilen potasyum muzda bol miktarda bulunur.
Elma Sirkesi: Doğal bir antiseptik olan elma sirkesi bağırsakların ve tüm sindirim yolunun temizlenmesine yardımcı olur. Ayrıca elma sirkesi içinde bulunan “pektin” maddesi dışkının sertleşmesini ve ishalin hafiflemesini sağlayabilir.